โครงช่วยเดิน (Walker)
โครงช่วยเดิน (Walker) คืออุปกรณ์ช่วยเดินที่เป็นกรอบโลหะ 4 ขา ผู้ใช้ต้อง “ยกแล้ววาง” ไปข้างหน้า (รุ่นมาตรฐาน) หรือ ผลักไปข้างหน้า (รุ่นล้อหน้า) จุดประสงค์หลักคือให้ “ความมั่นคงสูงสุด (Maximum Stability)”
หาก Rollator เปรียบเหมือน “รถเข็นช้อปปิ้ง” ที่เน้นความคล่องตัว — Walker คือ “ราวพยุงเคลื่อนที่” หรือ “กรงป้องกัน” ที่โอบล้อมผู้ใช้ เพื่อ:
- สร้างฐานที่กว้างและมั่นคง ลดการล้มอย่างมีประสิทธิภาพ
- รองรับน้ำหนักตัวผ่านแขน ช่วยเดินได้แม้ข้างหนึ่งลงน้ำหนักไม่ได้
เหมาะมากสำหรับช่วงเริ่มฟื้นฟู ผู้ที่ทรงตัวแย่ หรือหลังผ่าตัดที่ต้องจำกัดการลงน้ำหนัก
1. หลักการทำงานและกลไก (Principles and Mechanism)
สำหรับแพทย์ พยาบาล และนักกายภาพบำบัด
- Modality: อุปกรณ์ช่วยเดินที่ให้ Base of Support (BOS) กว้างที่สุดในกลุ่มที่พกพาได้
- Mechanisms of Action
- Maximizing BOS: สร้างพื้นที่สี่เหลี่ยมรอบตัว เพิ่มเสถียรภาพทั้งหน้า–หลังและด้านข้าง ลดความเสี่ยงล้มอย่างมีนัยสำคัญ
- Weight-Bearing Redistribution: อุปกรณ์หลักในการทำตาม Weight-bearing precautions — ผู้ป่วยถ่ายน้ำหนักผ่านรยางค์บนสู่ Walker เพื่อเดินแบบ NWB/PWB ได้
- Enforced Slower, Controlled Gait: รูปแบบ “หยุด–ยก–วาง–ก้าว” บังคับให้ช้าลง ใส่ใจการวางเท้าแต่ละก้าว → เพิ่มความปลอดภัยในผู้ที่ทรงตัวไม่ดี
- Types of Walkers
- Standard Walker (Pickup): 4 ขา ไม่มีล้อ มั่นคงสูงสุด แต่ใช้พลังงานมาก เดินไม่ต่อเนื่อง
- Front-Wheeled Walker (FWW): ล้อหน้า 2 ขา + ยางหยุดด้านหลัง 2 ขา เคลื่อนลื่นกว่า ใช้พลังงานน้อยลง แต่มั่นคงลดลงเล็กน้อย เหมาะเมื่อแรงและการทรงตัวดีขึ้น
สำหรับผู้ป่วย
- เหมือนมีขาเพิ่ม 4 ขา: กรอบกว้างรอบตัว ทำให้รู้สึกมั่นคง ไม่กลัวล้ม
- พักน้ำหนักผ่านแขนได้: ถ้าขาเจ็บ/ลงน้ำหนักไม่ได้ ใช้แขนยันส่งน้ำหนักไปที่ Walker ช่วยให้เดินได้โดยไม่ปวด
- เดินช้าอย่างตั้งใจ (เป็นข้อดี): ต้องยกแล้ววางก่อนค่อยก้าว → เดินระมัดระวังและมั่นคงขึ้น
2. ข้อบ่งชี้และข้อห้ามใช้ (Indications & Contraindications)
สำหรับแพทย์ พยาบาล และนักกายภาพบำบัด
ข้อบ่งชี้
- ต้องการ ความมั่นคงสูงสุด หรือมี severe balance deficits
- หลังผ่าตัดรยางค์ล่าง (เช่น TKA, THA) ที่มี weight-bearing precautions
- ผู้สูงอายุ frailty/weakness เสี่ยงล้มสูง
- ใช้เป็นอุปกรณ์เริ่มต้น early gait training ใน stroke/TBI หรือหลังนอนนาน
- ปวดรุนแรงเมื่อลงน้ำหนัก
ข้อห้าม/ไม่เหมาะสม
- ใช้รยางค์บนสองข้างไม่ได้ หรือกำลังแขนไม่พอที่จะยก Standard Walker
- ต้องการรูปแบบการเดิน เร็วและต่อเนื่อง (พิจารณา Rollator)
- มีพฤติกรรม ผลัก standard walker แทน ยก → เสี่ยงเสียสมดุลล้มไปข้างหน้า
- ไม่สะดวกบน บันได/พื้นที่แคบ/สิ่งกีดขวางมาก
สำหรับผู้ป่วย
เหมาะกับใคร?
- เพิ่งผ่าตัดขา/เข่า และแพทย์สั่งห้ามหรือจำกัดการลงน้ำหนัก
- ผู้สูงอายุที่ทรงตัวไม่ดีมาก หรือกลัวการล้ม
- เพิ่งเริ่มหัดเดินหลังนอนโรงพยาบาลนาน
ไม่เหมาะกับใคร?
- แขนไม่มีแรง/เจ็บแขนจนยก Walker ไม่ไหว
- ต้องเดินเร็ว/เดินไกลนอกบ้านบ่อย (อาจเหนื่อยเกินไป → Rollator เหมาะกว่า)
- บ้านแคบหรือขึ้นลงบันไดบ่อย
3. แนวทางการเลือกและใช้งาน (Selection and Application Guidelines)
สำหรับแพทย์ พยาบาล และนักกายภาพบำบัด
- Assessment: ประเมินแรงรยางค์บน-ล่าง, สมดุล, การรับรู้, ข้อจำกัดการลงน้ำหนัก, สภาพบ้าน
- Fitting (สำคัญมาก):
- ให้ผู้ป่วยยืนในกรอบ Walker ปล่อยแขนข้างลำตัว
- ปรับมือจับระดับรอยพับข้อมือ (Wrist crease)
- เมื่อจับมือจับ ศอกงอ ~15–20°
- Training:
- Gait Sequence:
- ยก Walker แล้ว วาง ไปข้างหน้าหนึ่งก้าว (ขาทั้ง 4 แตะพื้นพร้อมกัน)
- ก้าวขาเจ็บ/อ่อนแรง เข้าไปในกรอบก่อน
- ก้าวขาดี ตาม (แบบ step-to หรือ step-through)
- Gait Sequence:
-
- Safety:
- เน้นให้ “ก้าวเข้าไปใน Walker” ไม่เดินตามหลังห่างๆ
- ลุกยืน: ดันตัวจากเท้าแขนเก้าอี้ให้ยืนมั่นคงก่อน แล้วค่อยจับ Walker
- นั่ง: ถอยจนขาแตะเก้าอี้ → ปล่อยจาก Walker มาจับเท้าแขน → ค่อยๆ นั่ง (ห้ามดึง/ผลัก Walker ขณะลุก-นั่ง)
- Safety:
สำหรับผู้ป่วย
วิธีใช้ & ความปลอดภัย
- ปรับสูงให้พอดี: มือจับระดับข้อมือเมื่อยืนตรง
- ลำดับเดิน:
- ยก Walker ไปวางด้านหน้า
- ก้าวขาที่เจ็บก่อน
- ก้าวขาที่ดีตาม และให้อยู่ “ในกรอบ” เสมอ
- ลุกจากเก้าอี้: มือวางบนเท้าแขน ดันยืนก่อน ค่อยจับ Walker
- นั่งลง: ถอยหลังจนน่องชนเก้าอี้ ย้ายมือไปจับเท้าแขน แล้วค่อยๆ นั่ง (ห้ามใช้ Walker พยุงตอนนั่ง)
ข้อควรจำ: หากใช้ ถูกวิธี Walker ให้ความปลอดภัยสูงมาก แต่การใช้ ผิดลำดับ/ผิดท่า ทำให้เสี่ยงล้มได้ ดังนั้น การปรับตั้งและการฝึกกับนักกายภาพบำบัด คือกุญแจสำคัญ
ข้อความนี้จัดทำขึ้นเพื่อให้ข้อมูลทางการแพทย์เบื้องต้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำ การวินิจฉัย หรือการรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหรือนักกายภาพบำบัดได้
อัปเกรดโรงพยาบาลของคุณด้วยนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ล่าสุด
เพิ่มคุณภาพการรักษา ยกระดับความปลอดภัย และสร้างอนาคตสุขภาพที่ยั่งยืน
