การบำบัดด้วยคลื่นสั้น (Shortwave Diathermy: SWD)
หรือที่เคยเรียก “คลื่นสั้นพิเศษ (Ultra-Shortwave)” — เป็นเครื่องมือชนิดเดียวกัน
การรักษาด้วยคลื่นสั้น (SWD) ใช้พลังงานคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าย่านวิทยุส่งเข้าเนื้อเยื่อเพื่อสร้าง ความร้อนระดับลึก (Deep Heat) แตกต่างจากแผ่นประคบร้อนที่เน้นชั้นผิว ช่วยลดปวดลึก ผ่อนคลายกล้ามเนื้อ เพิ่มการไหลเวียน และทำให้พังผืด/แคปซูลข้อนุ่มขึ้น เหมาะสำหรับการเตรียมดัดดึงหรือออกกำลังกาย
1) หลักการทำงานและกลไก (Principles & Mechanism)
สำหรับแพทย์และพยาบาล
- Physics: ความถี่มาตรฐานทางการแพทย์ 27.12 MHz (ย่าน RF) พลังงานถูกดูดซับและ แปลงเป็นความร้อน (Conversion) ภายในเนื้อเยื่อ
- วิธีการให้ (Methods of application)
- Inductive (เหนี่ยวนำ) — แนะนำเป็นหลัก: หัวแบบดรัม/คอยล์สร้างสนามแม่เหล็กเหนี่ยวนำ eddy currents ในเนื้อเยื่อที่นำไฟฟ้าดี (กล้ามเนื้อ/เลือด) → ร้อนลึก เหมาะกับเนื้อเยื่อมีน้ำสูง ความเสี่ยงทำชั้นไขมันร้อนเกินน้อยกว่า
- Capacitive (ตัวเก็บประจุ): แผ่นอิเล็กโทรดคู่สร้างสนามไฟฟ้าผ่านร่างกายซึ่งทำหน้าที่เป็นไดอิเล็กตริก → โมเลกุลมีขั้วหมุน/เสียดสีเกิดความร้อน ให้ความร้อนเด่นที่ชั้นไขมัน จึงเสี่ยงร้อนเกินในผู้ที่ไขมันหนา
- โหมดพลังงาน (Modes)
- Continuous SWD: ผลความร้อนชัด (Thermal)
- Pulsed SWD (PSWD): ให้พลังเป็นช่วง ๆ อุณหภูมิโดยรวมไม่สูง (non-thermal/micro-thermal) แต่ส่งผลระดับเซลล์ เหมาะระยะอักเสบเฉียบพลัน
สำหรับผู้ป่วย
- นักกายภาพบำบัดจะวาง “หัวเครื่องลักษณะเหมือนกลอง/จาน” เหนือบริเวณที่ปวด (มีผ้าขนหนูรอง)
- พลังงานทำให้กล้ามเนื้อลึก ๆ ของคุณอุ่นขึ้นจากภายใน
- คุณจะรู้สึกเพียง อุ่นสบายอย่างสม่ำเสมอ ไม่มี “ไฟช็อต” หรือรู้สึกคลื่นผ่านตัว
2) ข้อบ่งชี้และข้อห้ามใช้ (Indications & Contraindications)
สำหรับแพทย์และพยาบาล — ข้อบ่งชี้
- Pain relief จากภาวะกล้ามเนื้อ-กระดูกลึก ๆ: chronic LBP, OA เข่า/สะโพก
- ลดกล้ามเนื้อเกร็งตัว (muscle spasm)
- เพิ่มความยืดหยุ่นคอลลาเจน (capsule/พังผืด) ก่อน stretching/mobilization เช่น frozen shoulder
- เพิ่มเลือดฝอยไหลเวียน ช่วยซ่อมแซมในระยะอักเสบเรื้อรัง
- PSWD: อุบัติเหตุเนื้อเยื่ออ่อนระยะเฉียบพลัน (ข้อเท้าแพลง) เพื่อลดบวม/ควบคุมการอักเสบ
- เฉพาะทาง: พิจารณาในอุ้งเชิงกราน (เช่น PID) ตามข้อบ่งชี้และแนวทางความปลอดภัยท้องถิ่น
ข้อห้ามใช้ — สำคัญมาก
- โลหะทุกชนิด ใน/บนร่างกาย: แผ่นดาม สกรู ข้อเทียม เครื่องประดับ เหรียญ กุญแจ (โลหะร้อนจนไหม้ได้)
- อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝังร่างกาย: pacemaker/ICD/เครื่องฝังอื่น ๆ
- มะเร็งที่บริเวณรักษา
- ตั้งครรภ์ — ห้ามใช้ที่ลำตัว (ท้อง/หลัง/เชิงกราน)
- มีเลือดออก/เสี่ยงตกเลือด
- เนื้อเยื่อขาดเลือด อย่างมีนัย
- บริเวณ ดวงตา อัณฑะ หรือ แผ่นกระดูกเจริญ (epiphysis) ในเด็ก
- การติดเชื้อเฉียบพลัน บริเวณรักษา
- ผู้ป่วยที่ รับความรู้สึกผิดปกติ มาก หรือ สื่อสาร/ให้ feedback ไม่ได้
สำหรับผู้ป่วย — ใครเหมาะ/ไม่เหมาะ
- เหมาะ: ปวดกล้ามเนื้อ/ข้อเรื้อรังลึก ๆ, ข้อไหล่ติดก่อนดัดดึง
- ต้องแจ้งก่อนทำ: มีโลหะในร่างกาย/เครื่องกระตุ้นหัวใจ/กำลังตั้งครรภ์/มะเร็ง/ผิวหนังชา และต้องถอดโลหะบนตัวทั้งหมดออกให้พ้นเครื่อง
3) แนวทางปฏิบัติและขนาดการรักษา (Application & Dosing)
สำหรับแพทย์และพยาบาล
- Screening: คัดกรองข้อห้ามใช้อย่างรัดกุม ตรวจผิวหนังให้ปลอดแผล/การติดเชื้อ
- Preparation: อธิบายความรู้สึกเป้าหมายคือ “อุ่นสบาย”; ถอดโลหะทั้งหมด จัดท่าคงที่
- Set-up: รองผ้าขนหนูแห้ง 1–2 ชั้นเพื่อซับเหงื่อ/เว้นช่องอากาศ วางหัว drum ห่างผิว ~1–3 ซม. (อย่าแตะผิว)
- Intensity based dosing (อิงความรู้สึกผู้ป่วยเป็นหลัก)
- Dose I (PSWD): ไม่รู้สึกอุ่น (non-thermal) — อักเสบเฉียบพลัน
- Dose II: อุ่นเล็กน้อย (mild)
- Dose III: อุ่นปานกลาง (moderate)
- Dose IV: อุ่นชัดเจน (vigorous warmth) — หลีกเลี่ยงความร้อนจัด/แสบผิว
- เวลา: โดยทั่วไป 15–20 นาที
- การเฝ้าระวัง: สื่อสารตลอด หากเริ่ม “ร้อน/แสบ/ไม่สบาย” ให้หยุด/ลดทันที ผู้ป่วยต้องอยู่นิ่ง ไม่ขยับเข้า-ออกจากหัวเครื่อง
- หน้าต่างทองคำสำหรับยืด: ดำเนินการ stretch/mobilize ภายใน ~5–10 นาที หลังจบ SWD เพื่อเพิ่มประสิทธิผลการยืดคอลลาเจน
สำหรับผู้ป่วย — ขั้นตอน
- ตอบคำถามคัดกรองความปลอดภัย → ถอดของโลหะทั้งหมด
- นอน/นั่งสบาย หัวเครื่องวางเหนือผิว (มีผ้าขนหนูคั่น)
- รู้สึกอุ่นสบายต่อเนื่อง ~15–20 นาที หากเริ่มร้อนเกิน/แสบ ให้บอกทันที
เช็กลิสต์ความปลอดภัยสั้น ๆ
- ไม่มีโลหะฝัง/สวม (รวมโครงเสื้อชั้นใน นาฬิกา เหรียญ กุญแจ)
- ไม่มี pacemaker/ICD หรืออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝัง
- ไม่ตั้งครรภ์บริเวณที่จะทำ (ลำตัว)
- ผิวหนังรับความรู้สึกได้ดี ไม่มีแผลติดเชื้อ
- เว้นระยะหัวเครื่องจากผิว 1–3 ซม. ใช้ผ้าขนหนูแห้งคั่น
- สื่อสารความรู้สึกตลอดการรักษา
หมายเหตุ: SWD มีประสิทธิภาพสูงเมื่อใช้ถูก “คน–เวลา–เทคนิค” ภายใต้การคัดกรองข้อห้ามใช้อย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะเรื่อง โลหะ และ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝังร่างกาย ผลลัพธ์ดีที่สุดเมื่อบูรณาการกับการยืด/ดัดดึงและการออกกำลังกายเฉพาะปัญหา
ข้อความนี้ให้ข้อมูลทางการแพทย์เบื้องต้น ไม่ทดแทนคำแนะนำ การวินิจฉัย หรือการรักษาจากแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดผู้เชี่ยวชาญ
อัปเกรดโรงพยาบาลของคุณด้วยนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ล่าสุด
เพิ่มคุณภาพการรักษา ยกระดับความปลอดภัย และสร้างอนาคตสุขภาพที่ยั่งยืน
