การบำบัดด้วย คลื่นไมโครเวฟ (Microwave Diathermy – MWD)
การรักษาด้วย คลื่นไมโครเวฟ (MWD) คือการส่งพลังงานไมโครเวฟที่ควบคุมได้อย่างปลอดภัยเข้าสู่ร่างกายเพื่อสร้าง ความร้อนจากภายในเนื้อเยื่อ โดยเฉพาะบริเวณที่มีน้ำมากอย่างกล้ามเนื้อ หลักการคล้ายการอุ่นอาหาร: คลื่นจะทำให้โมเลกุลน้ำหมุนสลับไป–มา เกิดการเสียดสีจนเกิดความร้อน เด่นที่ “ให้ความร้อนเฉพาะจุดและเข้มข้น” ในพื้นที่ไม่ใหญ่มาก จึงเหมาะกับอาการที่ระบุตำแหน่งชัด เช่น เอ็นอักเสบเฉพาะจุด ความรู้สึกระหว่างทำคือ อุ่นสบายพุ่งตรงบริเวณรักษา (หัวเครื่องไม่สัมผัสผิว
1) หลักการทำงานและกลไก (Principles & Mechanism)
สำหรับแพทย์และพยาบาล
- Physics & Modality: ความถี่ทางการแพทย์ที่ใช้บ่อยคือ 2,450 MHz (นิยม) และ 915 MHz ซึ่งสั้นและสูงกว่า SWD
- Selective Heating (Conversion): เนื้อเยื่อที่มีน้ำ/โมเลกุลมีขั้วสูง (เช่น กล้ามเนื้อ) ดูดซับไมโครเวฟได้ดี สนามไฟฟ้าที่สลับเร็วทำให้โมเลกุลน้ำหมุนตัว เกิดความร้อนจากการเสียดสีภายใน
- Key Characteristics
- Penetration: ลึกโดยประมาณ 3–5 ซม. (มักตื้นกว่า SWD) เหมาะโครงสร้างไม่ลึกมาก
- Focusing: ควบคุมลำคลื่นให้พุ่งเป้า “แผลเล็ก/ตำแหน่งชัด” ได้ดีกว่า SWD
- Reflection & Standing Waves: มีโอกาสสะท้อนที่รอยต่อเนื้อเยื่อ (ไขมัน–กล้ามเนื้อ/กล้ามเนื้อ–กระดูก) ก่อ คลื่นนิ่ง (hot spots) เสี่ยงไหม้เฉพาะจุด ต้องระมัดระวังการวางหัวและระยะห่าง
- Equipment: แหล่งกำเนิด Magnetron ส่งพลังงานผ่านสายไปยังหัวปล่อยคลื่น (Emitter/Director)
สำหรับผู้ป่วย (ฉบับเข้าใจง่าย)
- พลังงานที่ใช้ ต่ำและควบคุม แตกต่างจากเตาไมโครเวฟที่บ้าน
- คลื่นจะมุ่งไปยังบริเวณที่ปวด ทำให้น้ำในกล้ามเนื้อบริเวณนั้น อุ่นขึ้นเฉพาะจุด → กล้ามเนื้อผ่อนคลาย เลือดไหลเวียนดีขึ้น อาการปวดลดลง
- คุณจะรู้สึก อุ่นสบาย เฉพาะจุด หัวเครื่อง ไม่แตะผิว
2) ข้อบ่งชี้และข้อห้ามใช้ (Indications & Contraindications)
สำหรับแพทย์และพยาบาล
ข้อบ่งชี้ (เหมาะกับพื้นที่เล็ก/ตำแหน่งชัดเจน)
- Tendonitis/Tenosynovitis: เช่น Bicipital, Supraspinatus, De Quervain’s
- Muscle strains (มัดเล็ก/เฉพาะจุด)
- Joint stiffness ของข้อต่อเล็ก: ข้อมือ/ข้อนิ้ว
- Myofascial trigger points
- อุ่นเตรียมเนื้อเยื่อก่อน stretching/mobilization
ข้อห้ามใช้ (ต้องคัดกรองเข้มงวด)
- โลหะ (METAL): ทั้งฝังภายใน/ภายนอกตัว—เสี่ยงดูดซับ/สะท้อนจนไหม้รุนแรง
- อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝังตัว: pacemaker/ICD ฯลฯ
- บริเวณที่มีของเหลวมากและห่อหุ้ม: ดวงตา, อัณฑะ (ห้าม)
- Edema/ผิวชื้น: เนื้อเยื่อบวมน้ำดูดซับมาก ระบายความร้อนไม่ทัน; เหงื่อ/น้ำบนผิวทำให้ร้อนจี๊ดเฉพาะจุด
- ข้อห้ามทั่วไป: มะเร็งบริเวณรักษา, ตั้งครรภ์ (ลำตัว), ภาวะเลือดออก, เนื้อเยื่อขาดเลือด, การติดเชื้อ, การรับความรู้สึกบกพร่องเด่นชัด
สำหรับผู้ป่วย
เหมาะกับใคร
- ปวดเอ็น/กล้ามเนื้อเป็น จุดชัด (เช่น เอ็นไหล่/ข้อมือ)
- กล้ามเนื้อตึงเป็นก้อนเล็ก ต้องการคลายเฉพาะจุด
ใครไม่ควรทำ (โปรดแจ้งนักบำบัด)
- มีโลหะในร่างกาย/สวมเครื่องประดับโลหะ
- ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ
- ตั้งครรภ์ / เคยเป็นมะเร็งบริเวณนั้น / บวมมากบริเวณรักษา
- ผิวบริเวณทำ ต้องแห้งสนิท ก่อนเริ่ม
3) แนวทางการรักษาและการใช้งาน (Application Guidelines)
สำหรับแพทย์และพยาบาล
- Screening: คัดกรองข้อห้ามอย่างละเอียด (โลหะ/อิเล็กทรอนิกส์/ตั้งครรภ์/ผิวชื้น/Edema)
- Preparation: อธิบายความรู้สึกเป้าหมาย (อุ่นสบาย), ถอดโลหะทั้งหมด, จัดท่าคงที่
- Skin check & Drying: ผิว ต้องแห้ง ไม่มีแผล/ติดเชื้อ
- Application
- เลือก Emitter ให้เหมาะพื้นที่; ตั้งฉากกับผิว ระยะห่าง ~2–5 ซม. (ตามคู่มือรุ่นเครื่อง)
- หลีกเลี่ยงแนวตั้งฉากตรงๆ บน รอยต่อเนื้อเยื่อ/กระดูกยื่น เพื่อลด standing waves (อาจปรับมุมเล็กน้อย/ขยับระยะ/ใช้การสแกนช้าๆ)
- เพิ่ม Intensity ทีละน้อยตาม feedback ผู้ป่วย
- Dosage & Monitoring
- อาศัย ความรู้สึกของผู้ป่วยเป็นตัวกำกับ มากกว่าตัวเลขเครื่อง
- ตั้งระดับเพียง “อุ่นสบาย” หลีกเลี่ยงความร้อนปานกลาง–รุนแรงเพราะเสี่ยง hot spots
- กำชับให้นอนนิ่งๆ และ รายงานทันที หากร้อนจี๊ดเป็นจุด/ไม่สบาย
- ระยะเวลา: โดยทั่วไป 10–15 นาที (มักสั้นกว่า SWD)
สำหรับผู้ป่วย (ขั้นตอนมาตรฐาน)
- นักกายภาพบำบัดถามคัดกรองความปลอดภัย → ถอดโลหะ/เช็ดผิวให้แห้ง → จัดท่าสบาย
- หัวเครื่องวางใกล้ผิว ไม่สัมผัส → รู้สึกอุ่นขึ้นช้าๆ ตรงจุดที่ทำ
- หน้าที่คุณ: บอกทันทีถ้าร้อนเกินไป/ร้อนจี๊ดเป็นจุดๆ และ นอนนิ่ง จนครบ 10–15 นาที
ข้อควรจำ
- เมื่อเทียบกับ คลื่นสั้น (SWD), ไมโครเวฟ (MWD) ให้ความร้อน เข้มข้น-เฉพาะจุดได้ดีกว่า แต่มี ข้อควรระวังมากกว่า โดยเฉพาะเรื่อง ความชื้น/ของเหลว/โลหะ
- การเลือกใช้ MWD หรือ SWD ควรอิงการประเมินทางคลินิกเพื่อให้ เหมาะกับตำแหน่ง ความลึก และความปลอดภัย ของผู้ป่วยรายนั้นๆ
ข้อความนี้จัดทำเพื่อให้ข้อมูลทางการแพทย์เบื้องต้น ไม่ทดแทนคำแนะนำ การวินิจฉัย หรือการรักษาจากแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดผู้เชี่ยวชาญ
อัปเกรดโรงพยาบาลของคุณด้วยนวัตกรรมเครื่องมือแพทย์ล่าสุด
เพิ่มคุณภาพการรักษา ยกระดับความปลอดภัย และสร้างอนาคตสุขภาพที่ยั่งยืน
